Çözünür Alüminyum (Al) konsantrasyonunun çok yüksek olduğu düşük pH’lı asidik topraklar bitkilerde Bor noksanlığının en fazla ortaya çıktığı topraklardır. Bugün bitkisel üretim altında olan toprakların yaklaşık 1/3’ünde Al toksisitesi sorunu bulunmaktadır. Bitkilerde Al zararı, önce kök büyümesi üzerinde durdurucu etki göstererek başlar.
Asidik topraklarda düşük pH’yı düzeltmek ve yükseltmek için yapılan en yaygın agronomik uygulamalardan biri, topraklara kireç uygulamaktır. Kireç uygulamalarıyla beklendiği gibi toprak pH’sında yükselme ortaya çıkarken serbest Al iyonları Alüminyum hidroksite [Al(OH)3] dönüşmektedir. Ancak, bu süreçte toprakta çözünür durumdaki Borun yarayışlılığında da önemli azalmalar ortaya çıkmaktadır. Borun, toprakta oluşan Al(OH)3’e bağlandığı ve bitkiler tarafından alınımının azaldığı rapor edilmektedir. Asidik topraklar genellikle yağışların yüksek olduğu bölgelerde yaygınlık göstermektedir. Bu topraklarda Bor yıkanması önemli boyutlarda olabilmekte ve bu durum, bitkilerde Bor noksanlığı riskinin ortaya çıkışını artırmaktadır. Yani asidik topraklarda, Borun yıkanma potansiyelinin yükselmesinden ve kireçlemeden kaynaklanan kimyasal yararlılıkta (çözünürlükte) azalmalardan dolayı Bor noksanlığı çıkma riski çok yüksektir.
Asidik topraklarda bitkilerin Al zararına karşı olan duyarlılığının bitkilerde Bor noksanlığıyla daha da arttığı bilinmektedir. O nedenle asidik topraklarda bitkilerin Bor beslenme statüsünün toprak ve bitki analizleriyle izlenmesi önem taşımaktadır. Borun bitkileri Al zararına karşı korumasının arkasında iki mekanizmanın var olduğu bildirilmektedir. Bazı araştırmalar, Bor noksanlığı koşullarında köklerin hücre duvarlarında negativitenin (eksi yüklerin) arttığını ve bu yüklerin Alüminyumun kökler tarafından alınmasında önemli bir rol oynadığını göstermektedir. Borun bir anlamda Alüminyumun bağlanabileceği noktalar üzerinde “örtücü” bir etkide bulunarak, Alüminyumun kök tarafından alınmasını azalttığı belirtilmektedir. Bir başka çalışmada ise iyi bir Bor beslenmesi, Alüminyumun fizyolojik olarak köklerde inaktivasyonunu sağladığını göstermektedir. Yeterli düzeydeki Bor, kök hücre duvarlarında Alüminyumun, alkalin pH’da çözünür pektin maddesine bağlanmasını ve immobilizasyonunu sağladığı ve bu yolla Al toksisitesini azalttığı düşünülmektedir.
Alüminyum toksisitesi ve Bor noksanlığı altındaki bitkilerin köklerine Askorbik asit (Vitamin C) uygulandığında kök büyümesinin iyileştiği bilinmektedir. Askorbik asit uygulamasıyla kök büyümesinin iyileşmesi; Bor noksanlığı altındaki bitkilerde olasılıkla Askorbik asit metabolizmasında bir bozulmanın olduğunu göstermektedir. Nitekim Bor noksanlığı problemi gösteren bitkilerde Askorbik asit miktarında önemli azalmaların olduğu bulunmuştur. Bilindiği üzere Askorbik asit, kuvvetli bir antioksidandır ve toksik etkisi yüksek oksijen radikallerin detoksifikasyonunda (ortadan kaldırılmasında) rol oynamaktadır. Köklerde ortaya çıkan Al toksisitesinin aslında bir oksidatif stres olduğu ve oksijen radikallerinin artışına yol açarak köklere zarar verdiğini bildiren araştırma makaleleri vardır. Bu bilgilerden hareketle, Bor noksanlığı altında ortaya çıkan Al zararının bir oksidatif hücre zararı olduğu da söylenebilir.
© 2023 Etimaden Tarım
Çerez Politikası